Tek posljednjih decenija pojačano se istražuje suočavanje sa stresom u adolescentnom periodu.
Do tada su se istraživači uglavnom oslanjali na podatke koji su vrijedili za odrasle, budući da su ustanovljeni slični tipovi odgovora na stres kod adolescenata i odraslih. Adolescencija (mladenaštvo) obuhvata populaciju od 12 do 20 godina koja se nalazi u periodu tranzicije iz djetinjstva u odraslo doba.
Upravo taj period tranzicije je ono što ovu populaciju čini podložnom stresu i zanimljivom za proučavanje.
Iako su granice adolescencije nejasne i u literaturi raznolike, prihvatljivim se čini određenje da adolescencija počinje završetkom puberteta (oko 15. godine) a završava oko 20. godine. Tvrdnja da je svaka promjena stresna govori u prilog tome da su adolescenti rizična grupa.
To je razdoblje kad su mladi već postigli polnu zrelost, uglavnom tjelesnu razvijenost, međutim, predstoji im intelektualna nadogradnja i emotivno sazrijevanje koji su već započeli nekoliko godina ranije u pubertetu, razvojem apstraktnog mišljenja. U vezi s tim, nije neophodno da se proces mentalne i tjelesne razvijenosti istovremeno završi, jer neki pojedinci mogu dostići svoj potpuni razvitak mentalnog kapaciteta i nakon nominalnog završetka adolescencije.
Nagli razvoj adolescenata u tjelesnom pogledu prati isto tako inventivan, iako manje uočljiv, razvoj duhovnih sposobnosti. Mnoge biološke i socijalne promjene vezane su uz dob, a one su posebno intenzivne u djetinjstvu i adolescenciji. Uključuju fizički rast, promjene u endokrinom sistemu i razvoju centralnog nervnog sistema, promjene u društvenim i porodičnim ulogama. Sve su te promjene očekivani dio razvoja pojedinca, a mogu postati problematične samo ako se ne dese u očekivanoj fazi životnog puta.
Vrste i uzroci stresa kod djece i mladih
Akutni stres može biti jednokratni događaj do čije pojave dolazi brzo, ali isto tako brzo i nestaje. Uticaj akutnog stresa može trajati od nekoliko minuta i sati, pa do nekoliko dana ili sedmica. Najčešći uzroci takvog stresa mogu biti:
a) neuspjeh na ispitu
b) smrt voljene osobe
c) saobraćajne nesreće
d) konflikti i dr.
Hronični stres može biti uzrokovan konstantnim nizom stresnih događaja ili nekom dugotrajnom situacijom. Podrazumijeva dugotrajne ili često ponavljane događaje koji ne omogućuju oporavak:
a) dugogodišnji roditeljski konflikti
b) zlostavljanja
c) nezaposlenost
d) briga za osobu sa nekim hroničnim oboljenjem
Svi navedeni pojmovi mogu ostaviti brojne i dugotrajnije posljedice na dijete.
Nagle i brojne tjelesne promjene u adolescenciji neodvojivi su proces formiranja identiteta.
Identitet je „doživljaj vlastitog ja“, to je pojam kojeg pojedinac ima o samom sebi i kontinuiranom postojanju vlastite ličnosti čije se bitne karakteristike mijenjaju s obzirom na vrijeme ili situaciju u kojoj se nalazi.
Budući da niti u jednom razvojnom stadiju osjećaj postojanja identiteta nije tako nestabilan kao u ovom, uticaj roditelja, škole i vršnjaka mogu biti od velike važnosti. Ne zanemarivši sociodemografsko okruženje u kom adolescent raste, te naslijeđe, loš uticaj vršnjaka, slabo obrazovanje, diskriminaciju i zlostavljanje, brojna israživanja navode da su upravo roditelji najvažniji u adolescentskom životu, jer mogu adolescentu olakšati ili otežati snalaženje i suočavanje s nekim stresnim situacijama kasnije u životu.
Izvor: jasnabajraktarevic.com
Pročitaj više: Mobing: Opštedruštveni i sveprisutni fenomen
